KALECİK TAYYARESİ

Breguet’in baş tasarımcısı Marcel Vuillerme tarafından aynı firmanın başarılı uçağı Breguet.14’ün yerini almak üzere tasarlanmıştır. A.2 versiyonu keşif, B.2 versiyonu ise iki kişilik gündüz bombardıman modelleridir. İlk prototipi 1921 Kasım’ında Paris’teki havacılık gösterisinde sergilenmiştir. İlk uçuşunu 1922 Mart’ında yapan uçak 1923’den itibaren seri üretime girmiştir. 1927 yılına kadar Fransız Hava Kuvvetleri’ne, her tipten eşit sayıda olmak üzere 2000 civarında Breguet.19 teslim edilmiştir. .................. ..................... ............... .............. ............ ........... ... 

Breguet.19’lar en çok beğeni kazanan ve en çok ihraç edilen Fransız uçaklarından biridir. Yabancı müşterilerin arasında en büyük müşteri olarak Yugoslavya yer alır. 1925-1932 arasında bu ülkeye 400 Breguet.19 teslim edilmiştir. Bu uçaklardan 185’i bitmiş halde Fransa’dan sevk edilmiş, 40’ı Yugoslavya’da monte edilmiş, 175’i ise Kraljevo’daki yeni uçak fabrikasında üretilmiştir..................           .................. .................. ............... ............. .......

Breguet.19’ları kullanan diğer ülkeler arasında İspanya, Polonya, Çin, Yunanistan, Arjantin, Belçika, Arjantin, Bolivya, Venezuela, Paraguay ve Türkiye sayılabilir. Yugoslavya’ya ilaveten İspanya’da CASA, Belçika’da SABCA lisans altında üretimide gerçekleştirmişlerdir................ .............   ................ .              .           ...      .......................

Bu arada Yugoslavya’nın satın aldığı 5 adet Breguet.19 tadilat için Breguet fabrikasına dönmüştür.  Yapılan tadilatlarda kanatlara yarı eliptik uçlar takılarak kanat açıklığı 14.99 metreye, uçak boyu 9.6 metreye yükseltilmiştir.  Kanat ve gövde arasına 4 ilave dikme takılmıştır. 600HP Hispano-Suiza motorlar ile donatılan bu yeni model Kraljevo’da üretilmeye başlamış,  5 uçak Romanya’ya, 2 parti halinde 40 uçak ta Türkiye’ye satılmıştır.......... ................. .................... ........................ ................................. ...............................  ........... ..........

İstiklal Savaşı’mız yıllarında değişik şekillerde silahlı kuvvetlerimize katılan Breguet 14.A2/B2’lerden pilotlarımız son derece memnun kalmışlardı. Bu nedenle bu uçağın devamı olan Breguet 19.A2’lerden 1925 yılında 20 adet sipariş verildi. Mayıs ila Ağustos 1926 arasında getirilen uçaklar Eskişehir’de bulunan 2.nci ve 9.uncu Tayyare Bölükleri’ne atandı. 450 HP Lorraine-Dietrich 12Ed 12 silindirli sıra motor ile tahrikli bu uçaklar 1938 yılına kadar aktif görevde kaldı. 1928 yılında da 45 adet Breguet 19.B2 satın alındı. 1929 yılında servise giren B2’ler 1.inci, 2.nci, 21.inci, 24.üncü, 27.nci, 28.inci Tayyare Bölükleri ile Hava Okulu Tatbikat Taburu’nda görevlendirildi. Bu uçakların tamamı da Lorraine-Dietrich 12Ed motorlarla^(*) teçhiz edilmiştir. 1930’lu yılların başlarında açılan bir ordu destek uçağı müsabakası sonucu, özellikle fiyatının uygun olması nedeniyle Breguet 19.7.A2 seçildi. 650 HP gücünde 12 silindirli Hispano-Suiza 12Eb sıra motor ile mücehhez bu uçaklardan 20 adet sipariş edildi. 1932’de hizmete giren  19.7.A2’leri 20 adet Breguet 19.7.B2 takip etti. 600 HP Hispano-Suiza 12Lb ile donatılmış bu uçaklar da 1934’de hizmete girdi. 1938’den itibaren Vultee’ler ile değiştirilmeye başlanıp keşif ve hafif bombardıman görevlerine atanan bu uçakların sonuncusu 1940’de Westland Lysander ile değiştirildi............................................

Bu uçakların en büyük özelliği tamamının Türk Hava Kurumu vasıtasıyla vatandaşlardan toplanan bağışlarla alınmış olmalarıdır. Halkın bağışlarıyla alınan bu uçakların herbirinin üzerinde hangi şehir veya ilçenin bağışlarıyla alındığını belirtmek amacıyla o yerleşim biriminin adı başlangıçta eski yazıyla, Harf Devrimi’den sonra da yeni harflerle yazılmış bulunmaktaydı.  Bu arada THK’nun kuruluşuna öncülük etmiş olan büyük Ata bu kuruluşu ve bu kuruluşa yaptıkları bağışlarla silahlı kuvvetlerimize 300 civarında uçak kazandıran halkımıza bir şükran ifadesi olarak yurtiçi turların yapılmasını emretti. 1933 yılında 3 Breguet 19’dan oluşan filo bütün yurdumuzu gezdi. Cumhuriyet’imizin 10. yıl kutlamalarına uçaklarıyla katılan Sovyet Heyeti’nin ziyaretlerini iade etmek maksadıyla Moskova’ya 5 uçaktan meydana gelmiş bir grubun ziyareti düzenlendi. Sivastopol ve Harkov’da kaldıktan sonra Moskova’ya intikal eden uçaklarımız büyük bir coşkuyla karşılandı. 1 Mayıs 1934 gösterilerine katılan uçaklarımız daha sonra Harkov-Zaporojne üzerinden Bürkeş’e gitti ve 15 Mayıs’taki “Kahramanlar Günü” gösterilerine katıldı. Bilahare İstanbul üzerinden Eskişehir’e dönüldü....................................